Als je het internet gebruikt, zwerven er overal gegevens van je rond. Qiy Foundation wil daar verandering in brengen. Mensen zouden meer toegang moeten krijgen tot – en controle over –  de gegevens die ze online genereren en die op hen betrekking hebben. Daarvoor ontwierp Qiy een wereldwijd afsprakenstelsel. Dat bleek een moeilijk haalbare moonshot, maar Qiy’s idealen leven voort in verschillende toepassingen – in de zorg en daarbuiten.

Op dit moment kunnen aanbieders van onlinediensten en apps hun gebruikers volgen en profileren door middel van cookies en andere trackers. Daarmee wordt by design inbreuk gemaakt op de privacy van individuen. In tegenstelling tot apparaten, die onderdeel uitmaken van the Internet of Things, hebben mensen op het internet geen zelfstandige positie. ‘Waarom bouwen we geen Internet van Mensen? We hebben the Internet of Everyone and Everything nodig!’ aldus Marcel van Galen, de oprichter van Qiy.

Qiy streeft naar digitale zelfbeschikking: individuen moeten, behoudens wettelijke uitzonderingen, zelf kunnen bepalen wie voor welk doel, onder welke voorwaarden en voor hoelang, toegang heeft tot welke gegevens. Om dit te bereiken wil de stichting samen met marktpartijen een ‘anoniem herkenbaar’ gebruikersprofiel ontwikkelen waarin mensen aangeven welke behoeften, voorkeuren en interesses zij op een bepaald moment hebben, zonder persoonsgegevens te delen. 

Uiteindelijk kan op basis van het Qiy Scheme de markt een veilig en betrouwbaar digitaal ecosysteem creëren. 

Om het individu de regisseur te maken van zijn online data, moeten verschillende grote partijen met elkaar samenwerken. Daarom ontwierp Qiy in 2014 een zogenaamd afsprakenstelsel, het Qiy Scheme. Je kunt dit vergelijken met het gsm-netwerk: dat we elkaar overal ter wereld mobiel kunnen bereiken is te danken aan wereldwijde overeenkomsten tussen (concurrerende) fabrikanten, providers en wetgevers. Om aandacht te krijgen voor het Qiy Scheme, zocht oprichter Marcel van Galen contact met uiteenlopende stakeholders, van overheden tot internetpioniers en de Europese Commissie.

Toen het succes van het Qiy Scheme langer op zich liet wachten dan gedacht, zocht Qiy naar manieren om de waarde van het gedachtegoed in de praktijk aan te tonen. Hieruit ontstond onder meer Dappre, een betrouwbare chat-app die evolueerde tot een kaarten-app waarin fysieke en digitale kaarten (zoals klantenkaarten en tegoedbonnen) de verbinding kunnen vormen tussen een anoniem individu en de uitgever van de kaart. 

Dappre en Qiy werden vervolgens van elkaar gescheiden: Dappre werd een losse business met eigen investeerders, Qiy Foundation houdt zich als non-profitorganisatie bezig met het faciliteren van samenwerkingen tussen private en publieke partijen, het adviseren bij nieuwe toepassingen, het uitgeven van licenties voor gebruik van het Qiy Scheme en het bewaken van de Qiy Trust Principles. Zo doet iedereen waar hij goed in is.

Het is Qiy nog niet gelukt om tegen de gevestigde belangen op te boksen en het Qiy Scheme wereldwijd te implementeren. Grote online aanbieders verdienen immers geld aan het verzamelen van gegevens van gebruikers en het bewustzijn van het belang van privacy bij de overheid was laag. De overheid ontwikkelde geen overkoepelend beleid, waardoor een wildgroei ontstond aan afsprakenstelsels en apps voor het beheer van persoonsgegevens. 

De afgelopen jaren is de situatie veranderd. De Nederlandse overheid neemt een regierol op zich en denkt na over een kaderregeling voor afsprakenstelsels en apps die gegevens uit overheidsbronnen verwerken. ‘En nu de nieuwe wetgeving inzake gegevensbescherming actief is, zien we dat organisaties nieuwsgieriger zijn naar alternatieven,’ zegt Ad van Loon, de huidige directeur van Qiy. 

Qiy Foundation is zich de afgelopen tijd minder gaan richten op het Qiy Scheme, dat vooral een theoretisch model is, en meer op de praktische toepassingen. Een voorbeeld is de participatie van de Qiy Foundation in de totstandbrenging van MedMij, een standaard voor het uitwisselen van gegevens in persoonlijke gezondheidsomgevingen (PGO’s). In MedMij komt het individu centraal te staan: de gebruiker krijgt een soort kluisje waarin gegevens verzameld en beheerd worden. Instanties die gegevens willen uitwisselen hebben een MedMij-label nodig, waarvoor ze eerst uitgebreid worden getoetst.