Pengarang: Marijke Wijnroks, Kementerian Luar Negeri

Niat

Twee jaar na de beëindiging van de bloedige burgeroorlog in 1992 in El Salvador, startte in zes gemeenten een door Nederland gefinancierd gezondheidsprogramma. Het was een zogenaamd multi-bi project, dat werd uitgevoerd door de Pan American Health Organisation (PAHO). Het programma had twee doelen:

wederopbouw van de door de oorlog sterk aangetaste gezondheidsinfrastructuur;
verbetering van de gezondheidssituatie via de participatieve Primary Health Care (PHC) benadering.

Het programma beoogde ook bij te dragen aan het proces van wederopbouw en verzoening. De oorlog had El Salvador sterk gepolariseerd achtergelaten. Vanuit het idee dat gezondheid een politiek neutraal terrein was, wilden we via PHC samenwerking tussen overheid en maatschappelijke organisaties bevorderen.

Pendekatan

Program PHC kami memberi banyak perhatian kepada perancangan dari bawah, untuk organisasi dan penyertaan komuniti dan untuk kerjasama antara sektor. Lebih-lebih lagi, itu sesuai dengan lancar ke dalam dasar rasmi Kementerian Kesihatan Salvador. Saya bertanggungjawab untuk pemantauan dan penilaian, dan oleh itu juga untuk menubuhkan kajian asas tentang keadaan permulaan di majlis perbandaran. Untuk ini kami secara sedar telah mengontrak kontraktor dengan pengalaman paling sedikit: Universiti El Salvador. Sebagai contoh, kami ingin melibatkan Universiti - yang menyediakan latihan untuk majoriti pekerja kesihatan Salvador - dalam program kami dan dalam konsep PHC., sambil mengukuhkan kapasiti penyelidikannya. Orang hubungan saya ialah – sangat terlibat dan bermotivasi – dekan fakulti perubatan.

Keputusan

Sehinggalah 1996 program berjalan dengan baik. Tetapi dalam pilihan raya perbandaran, parti sayap kanan menteri kesihatan itu kalah kepada pembangkang berhaluan kiri di empat daripada enam majlis perbandaran "kami".. Menteri itu ternyata bertanggungjawab terhadap kempen politik partinya di majlis perbandaran tersebut dan sedang mencari kambing hitam.. Itu menjadi pasukan projek kami. Kami akan melakukan propaganda komunis. Dan kami juga akan mengantongi overhed belanjawan program. Secara tidak adil sudah tentu, kerana perjanjian mengenai overhed adalah bahagian standard kontrak dengan organisasi pelbagai hala seperti PAHO. Keputusan: pemecatan serta-merta pasukan kami dan penyiapan projek (ia berhenti masuk 1997). Saya sendiri pergi 1998 om als themadeskundige gezondheid te gaan werken voor het Ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag. … onverwachte afloop In 2009 werden de verkiezingen in El Salvador – voor het eerst – gewonnen door de linkse partijen. Een politieke wisseling van de wacht aan de top van de overheid was het gevolg. Dan dalam 2010 was ik voor het eerst sinds mijn vertrek in 1998 weer terug in El Salvador. Als Aids-ambassadeur leidde ik een missie van het UNAIDS-bestuur. Bij mijn eerste vergadering op het Ministerie van Gezondheid ontmoette ik tot mijn grote verrassing de oude decaan van de medische faculteit. Hij bleek benoemd tot vice-minister verantwoordelijk voor het sectorbeleid. Hij vertelde me dat ‘ons’ PHC-programma een belangrijke inspiratiebron was geweest voor het nieuwe sectorbeleid. De nieuwe minister (destijds rector van de universiteit) had intersectorale samenwerking zelfs op nationaal niveau ingevoerd.

Pelajaran

De keuze van de minst gekwalificeerde aanbieder voor de baseline study bleek onbedoeld briljant. Niet alleen kon de universiteit onderzoekservaring opdoen, maar het zette een cruciaal veranderingsproces in het denken over gezondheid in gang.
Echte veranderingen vragen een lange adem en een stevige endogene basis is essentieel
Er zijn eigenlijk geen ‘politiek neutrale’ terreinen. ‘Onze’ PHC-aanpak strookte op papier volledig met het beleid van de regerende partij. Maar die had andere drijfveren en wilde de status quo handhaven.