Umbhali: Marijke Wijnroks, UMphathiswa weMicimbi yaNgaphandle

Injongo

Twee jaar na de beëindiging van de bloedige burgeroorlog in 1992 in El Salvador, startte in zes gemeenten een door Nederland gefinancierd gezondheidsprogramma. Het was een zogenaamd multi-bi project, dat werd uitgevoerd door de Pan American Health Organisation (PAHO). Het programma had twee doelen:

wederopbouw van de door de oorlog sterk aangetaste gezondheidsinfrastructuur;
verbetering van de gezondheidssituatie via de participatieve Primary Health Care (PHC) benadering.

Het programma beoogde ook bij te dragen aan het proces van wederopbouw en verzoening. De oorlog had El Salvador sterk gepolariseerd achtergelaten. Vanuit het idee dat gezondheid een politiek neutraal terrein was, wilden we via PHC samenwerking tussen overheid en maatschappelijke organisaties bevorderen.

Indlela yokwenza

Inkqubo yethu ye-PHC inike ingqwalasela enkulu kucwangciso ukusuka ezantsi ukuya phezulu, umbutho woluntu kunye nokuthatha inxaxheba kunye nentsebenziswano phakathi kwamacandelo. Ikwangene ngokungenamthungo kumgaqo-nkqubo osesikweni woMphathiswa wezeMpilo waseSalvador. Ndandinoxanduva lokubeka iliso kunye novavanyo, kananjalo nokuseka uphando olusisiseko malunga nemeko yokuqalisa koomasipala. Ngokwenza oku besivumelene ngabom ikontraka ngowona mava mancinci kakhulu: kwiYunivesithi yase-El Salvador. Umzekelo, besifuna ukubandakanya iDyunivesithi - ebonelela ngoqeqesho kwisabelo sengonyama sabasebenzi bezempilo baseSalvador - kwinkqubo yethu nakumbono wePHC., ngelixa isomeleza amandla ayo ophando. Uqhagamshelwano lwam yayiyi – ubandakanyeke kakhulu kwaye ukhuthazekile – umphathi wefaculty yezonyango.

Isiphumo

Ukuba kunjalo 1996 inkqubo ihambe kakuhle. Kodwa kunyulo loomasipala, iqela lasekunene lomphathiswa wezempilo liphulukene neqela eliphikisayo koomasipala abane "bethu" abathandathu.. Umphathiswa kuvele ukuba nguye ojongene nephulo lezopolitiko lombutho wakhe kwaba masipala kwaye ebekhangela ibhokhwe.. Elo yaba liqela lethu leprojekthi. Ngesiqhube ipropaganda yamakomanisi. Kwaye besiya kuba sibeke epokothweni i-overhead yohlahlo lwabiwo-mali lwenkqubo. Unjustified kunjalo, kuba izivumelwano malunga ne-overheads ziyinxalenye eqhelekileyo yezivumelwano kunye nemibutho yamazwe amaninzi njenge-PAHO. Isiphumo: isishwankathelo sokugxothwa kweqela lethu kunye nokuphelisa iprojekthi (wema 1997). Ndangena ngokwam 1998 ukusebenza njengengcali yomxholo wezempilo kwiSebe leMicimbi yezaNgaphandle eHague. … isiphumo esingalindelekanga Kwi 2009 unyulo lwase-El Salvador lwaphumelela - okokuqala - ngamaqela asekhohlo. Ukutshintsha kwezopolitiko kumlindi ophakamileyo kurhulumente kwaba ngumphumo. likhonkco kulwazi malunga neMbasa yeNkathalelo 2010 Bendiqala ukungena oko ndihambile 1998 emva e-El Salvador. Njengonozakuzaku kaGawulayo ndikhokele imission yebhodi yeUNAIDS. Kwintlanganiso yam yokuqala kwiSebe lezeMpilo, ndothuka kakhulu ukudibana nomphathi wesikolo sobugqirha. Kwavela ukuba wonyulwe njengosekela mphathiswa ojongene nomgaqo-nkqubo wecandelo. Undixelele ukuba inkqubo 'yethu' ye-PHC ibe ngumthombo obalulekileyo wenkuthazo kumgaqo-nkqubo omtsha wecandelo. De nieuwe minister (destijds rector van de universiteit) had intersectorale samenwerking zelfs op nationaal niveau ingevoerd.

Izifundo

De keuze van de minst gekwalificeerde aanbieder voor de baseline study bleek onbedoeld briljant. Niet alleen kon de universiteit onderzoekservaring opdoen, maar het zette een cruciaal veranderingsproces in het denken over gezondheid in gang.
Echte veranderingen vragen een lange adem en een stevige endogene basis is essentieel
Er zijn eigenlijk geen ‘politiek neutrale’ terreinen. ‘Onze’ PHC-aanpak strookte op papier volledig met het beleid van de regerende partij. Maar die had andere drijfveren en wilde de status quo handhaven.