Wanneer hiaten in wet- en regelgeving worden gecombineerd met decentralisatie, ontstaan er veel barrières. Het wordt daarmee knap lastig om de zorg voor specifieke doelgroepen op te schalen. Vraag blijft: hoe krijg je daar beweging in?

Taumuʻá

In Nederland kennen we de Wet publieke gezondheid (Wpg). Publieke gezondheid wordt hierbij gedefinieerd als ‘beschermende en bevorderende maatregelen voor de bevolkingsgezondheid, of specifieke doelgroepen daarbinnen, waaronder het voorkomen en vroegtijdig opsporen van ziekten ook inbegrepen is.’ Eén van de terreinen waarop de Wpg betrekking heeft is de uitvoering van de jeugdgezondheidszorg, de JGZ.

De meeste kinderen en jongeren in Nederland groeien gezond op en ontwikkelen zich goed. Dit is deels te danken aan de inzet van JGZ, een organisatie die inmiddels meer dan 100 jaar bestaat. Vanuit het Basispakket JGZ ‘ziet’ de organisatie kinderen en jongeren samen met hun ouders tot ze achttien zijn. JGZ is door een ‘historische weeffout’ echter niet werkzaam op het mbo, waardoor een grote groep 16-jarige vmbo’ers na hun slagen uit het beeld van JGZ raakt. Dit is spijtig, omdat ziekteverzuim, voortijdig schooluitval en mentale problematiek relatief vaker voorkomt bij jongeren tussen 16 pea mo 23 jaar, de adolescenten. Met name mbo-studenten hebben hier vaak last van. Als jeugdarts in Amsterdam zou ik willen zeggen: laten we adolescenten in heel het land, ongeacht hun schooltype, tokangaʻi ʻo aʻu ki he taʻu 23. ʻOku tau fai ʻeni ʻi fehokotakiʻanga ai ʻAmisetami mei 2009 ʻosi lavameʻa ʻi MBO, ʻi he ngaahi aleapau lelei ʻi he vahaʻa ʻo e alderman, Ngaahi kautaha mbo mo e JGZ. Kuo toe fakatokangaʻi foki mo e paʻanga ʻi he tuʻunga fakakolo..

Founga

Ko e fakakaukau ko ia kuo ʻosi hoko ha tokotaha taʻu 18 ko ha tokotaha lahi, kei hoko pē ko ha sīpinga motuʻa mo tōngalelei ʻo e fakakaukaú. ʻOku tau ʻilo he taimi ni ʻoku ʻi he lotolotonga ʻo e kakai kei talavou ʻa e 18 pea mo 23 ngaahi taʻu ʻo e fakalakalaka matuʻaki mahuʻinga pea ʻoku teʻeki ke faʻa lava ke pehe kuo matuʻotuʻa kakato. ʻOku fie maʻu ke maumauʻi e sīpinga fakakaukau ko ʻení, koeʻuhí he ko e taimi pē ia ʻe hoko mai ai ʻa e poupou totonú mo totonú ki he feituʻu totonú. Ke ʻoange ki he talavou MBO ʻa e tokoni ʻoku ne fie maʻu, ko e founga M@ZL (Medisch ʻetivaisa ʻi Ziekgemelde Leerlingen) ko ha meʻangāue ʻaonga mo ʻaonga. ʻOku ngāue e toketā ʻa e toʻu tupú ʻi M@ZL, ʻa e tokotaha ako mo e/pe matuʻa, de zorgcoördinator/mentor van de school en leerplicht met elkaar samen wanneer er sprake is van ziekteverzuim. De betrokken partijen werken en handelen vanuit hun gezamenlijke zorg samen. Iedereen opereert hierbij vanuit zijn eigen rol en altijd samen met de jongere. Vanuit de ideologie dat ziekteverzuim veelal een signaal is, kan psychosociale en (sociaal)medische problematiek vroegtijdig worden gesignaleerd en aangepakt.

Na een succesvol begin in West-Brabant werd de methodiek M@ZL in Amsterdam in gebruik genomen – zowel op het voortgezet onderwijs als op het mbo. Inmiddels zijn er in Amsterdam elf jeugdartsen werkzaam op het mbo, die gebruikmaken van de preventieve en effectief bewezen aanpak M@ZL. Vanuit de positieve ervaringen in onder meer West-Brabant en Amsterdam, is het een logische stap om deze methode landelijk te implementeren. Dan moet er echter wel een structurele financiering komen voor jeugdartsen op het mbo.

Ola

Het blijkt ten gevolge van wetgeving en financiering vrij problematisch om jeugdartsen voor adolescenten en M@ZL op het mbo te implementeren. Ten eerste is de financiering lastig te realiseren. Het JGZ-aanbod dat aan alle kinderen in Nederland wordt aangeboden, is wettelijk vastgelegd in het Besluit Publieke Gezondheid: het Basispakket JGZ. De leeftijdsgrens van dit pakket is per 1 Sanuali 2015 gesteld op 18 jaar. Op het mbo zijn daarom veel adolescenten die wat dit betreft de boot missen, aangezien zij de leeftijdsgrens van 18 inmiddels gepasseerd zijn. Met een jeugdwet (2015) ʻo aʻu ki he 23 jaar is dit opmerkelijk.

Daarnaast hebben veel mbo scholen, anders dan in Amsterdam, studenten uit verschillende gemeenten. Een JGZ bedient soms verschillende gemeenten. In iedere gemeente is de zorg echter anders georganiseerd en moet er overeenstemming zijn met de wethouders uit deze diverse gemeenten (samenwerking tussen JGZ organisaties, de GGD en scholen, hangē ko ʻení). In deze complexe situatie is het lastig om voor een programma zoals M@ZL voldoende draagvlak en financiële middelen te vinden. Het realiseren van een goede samenwerking tussen student, mentor, jeugdarts, ouder en leerplichtambtenaar komt hierdoor helaas niet afdoende van de grond. Daarnaast hebben leraren en mentoren in de praktijk veelal niet de tijd of capaciteiten om problemen bij studenten te signaleren. Velen zien het, ondanks de wet passend onderwijs, ook niet als hun taak. De focus ligt op onderwijs geven.

Fuʻifuʻi

1. Opschalen blijft enorm lastig in de zorg. In dit geval voornamelijk door de decentrale verschillen in de zorgsystemen en de bijbehorende hiaten in wet- en regelgeving. Deze factoren zorgen ervoor dat het vinden van draagvlak voor en financiering van jeugdartsen voor adolescenten op mbo scholen lastig is.
2. Het NJC (Nederlands Centrum JGZ) en INGRADO (vereniging afdelingen leerplicht van de gemeenten) maken zich er sterk voor en er is ook een dialoog met het VWS, maar er is alsnog te weinig sprake van landelijke implementatie van de jeugdarts adolescenten en opschaling van M@ZL.
3. We zien een toename van psychosociale problematiek onder adolescenten. We hebben kennis en expertise over preventie op dit vlak, maar het blijft lastig om hier op lokaal gemeentelijk niveau een structureel beleid bij te maken. Fakaʻofoʻofa (Ngāue ʻa e Toʻu Tup) ʻoku ʻikai ke ne ʻomi ha founga ke fakaleleiʻi ʻaki pea ko ia ai ko e deployment ʻo e kau toketa ʻo e toʻu tupu ʻi MBO ʻi hono fakahoko lags ʻi mui ʻi he fie maʻu fakavavevave mo e fie maʻu.
4. ʻOku fakahoko heni pea ʻi ai ʻa e founga M@ZL, ka ʻoku faʻa fai ʻeni ʻi ha foomu kuo liliu, kau ai mo ha ngaahi meʻa kehe mei ha fakakaukau fakapaʻanga. Ko hono ola, ʻoku ʻikai toe fakapapauʻi mai ʻa e falalaʻanga mo e ola lelei.

hingoa: Wico Mulder
Houalotú: JGZ/GGD fehokotakiʻanga ai ʻAmisetami

TUKU HA FAKAMATALA