Märso 2020: pandemia coronavirus ar xi extendiendo komongu 'nar marea negra ya nga̲tho Europa. Tobe ar desconoce xingu. Nä'ä rápidamente ar aclara: ar tsa ga OT'UJE pruebas tso̲kwa gran escala nuwa.

Tx'u̲tho 'mefa xta inicio ar brote, Sanquin Diagnostiek BV, junto con ar Laboratorio Nacional Detección ar ar Fundación ar Suministro ja ya ji Sanquin, 'bu̲i hñoki ko mfeni., equipo ne mfeni pa administrar xingu pruebas COVID — 19. Wat'i, Sanquin hingi pe̲ts'i instrucciones ar Ts'ut'ubi pa da utilizar nuna mfeni ntsa̲., a favor de laboratorios extranjeros mäs caros. Dí ñähu̲ ar Nico Vreeswijk ne Anton van Weert van Sanquin: ¿Hogem'bu̲ himbi bo̲ni mal??

Fotografía: Liesbeth Dingemans

Sanquin ge ar Hmunts'i pa ar ya ji- ne suministro plasma, ko ar nt'ot'e ho 'bui ndunthe mfeni jar hwähi ya pruebas diagnósticas. Pos hä, nu'bu̲ estalla ar pandemia coronavirus, ngut'a gi beni gi jar Sanquin: Temu̲ podemos da t'ot'e jar 'mu̲i? Sanquin pe̲ts'i ndunthe ya mfeni ko pruebas tso̲kwa gran escala, Gi pede ko ar equipo mfädi pa ya pruebas COVID, 'nar red nacional logística ne pe̲ts'i ar flexibilidad ar escalar ko bastante facilidad.

Ar ndui, Sanquin pe̲ts'i contacto oral principalmente ar Ministerio ar nzaki, hño ne Deporte.. Mente tanto, 'nar xingu ya partidos ku̲t'i ja ya escena.. Gi organizaciones tso̲kwa menudo pe̲ts'i yá 'nai 'na'ño ja ya ar Sanquin., nä'ä hingi pe̲ts'i ya 'befi ja ya 'ma. Mente tanto, ar Ministerio ar nzaki, hño ne Deporte xi estableciendo 'nar Estructura Nacional Coordinación pa ar mfeni ntsa̲. (LCT) ja ko ar LCDK (Cadena Diagnóstico ar ar Equipo Nacional ar Coordinación; Pruebas ar hontho posteriores) ngu organismo nt'eni ne crea ya laboratorios médico-microbiológicos (Mml) ya ar volante. Gi MML ar extienden ir nge ya ximha̲i Bajos ne juntas pe̲ts'i nga̲tho ar conocimiento dige ya infecciones., ar picaduras garrapatas ITS. Van Weert: "Ir mo̲te, mar lógico ne ar ministerio otho nu ja ya MML 'nar he̲'mi liderazgo., pe ya hñäki mi principalmente jar logística ne ya TIC. Ya pudimos ga 'me̲hna ja ya desarrollos jar extranjero ne ma conocimiento nacional ne mfeni jar suministro ya ji.. Wat'i, ar LCDK xi seguido probando ko ya MML Nxoge xingu ya pa.. Ar nt'uni bí ne hingi da explotaron ya posibilidades 'nar ngut'a ampliación". Sanquin xi thogi, Pero Honto ar encargará ar hoki ja ar Hunyo.

Ar ngäts'i, LCDK pe̲ts'i ngu objetivo 2020 nä'ä ko ar diseño ya flujos ntsa̲, nga̲tho ya laboratorios ntsa̲ jar 30% llegaría mfeni, ko xingu espacio pa escalar. Pe ar 'bede ya solicitudes ntsa̲ xi aumentando xingu nä'ä ar nä'ä jar Ts'ut'ubi ne OMT anticipan ne hingi ar xi reservado xingu mfeni ya ntsa̲ pa 'me̲hna tso̲ngar ora.. Daarom maakt Nederland afspraken met vooral buitenlandse commerciële testlabs, met relatief langdurige garanties van volume en daarmee omzet. Wanneer het aantal testen weer daalt, stuurt Nederland daarom nog steeds veel tests naar het buitenland om maar de afgesproken minimale aantallen te halen en niet voor de garanties te hoeven betalen. Zo gaan er nagenoeg geen testen meer naar Sanquin en andere Nederlandse laboratoria. De 30%-verdeling wordt daarmee losgelaten en veel labs schalen noodgedwongen af.

Nu'bu̲ ya contratos ko ya laboratorios extranjeros gi 'bu̲hu̲ tso̲kwa punto ar expirar, ar Ts'ut'ubi holandés ar lento ko ya 'ra'yo licitaciones. Nja'bu da VWS extiende ya contratos actuales, da 'ñent'i garantías. "'Me̲hna xi creado 'nar 'mui nä'ä hingi viable da ninguno ya laboratorios., nixi siquiera pa ya laboratorios extranjeros", hmä Van Weert. "Compraron dige ar base ya garantías., pe hingi pädi Tengu ya pa mi llevará da tsoni ko ár garantía. Daarnaast kunnen de megalabs ook de aanbesteding verliezen en dan zitten ze met ongebruikte testcapaciteit. Zij weten dus niet of ze meer of minder moeten inkopen.”

Ook het model voor teststromen strookt niet met de werkprocessen in de labs. Bijvoorbeeld: Sanquin kan meer van de beschikbare capaciteit benutten als ze ook testen zou uitvoeren voor de omgeving van Amsterdam (Schiphol, GGD Amsterdam). Maar dat mag niet, die monsters gaan naar Duitsland en Oostenrijk.

De logistiek voor testen is onderschat. Sanquin heeft in overleg veel extra testen ingekocht en investeringen gedaan. Daarbij was Nederland traag met de inkoop en afspraken rondom leveringsgaranties. De verdeling van de testmiddelen was uit evenwicht: er lagen bijvoorbeeld veel meer doses testvloeistof bij kleinere MML’s dan ze op basis van hun capaciteit nodig hadden. Tegelijkertijd stonden de grotere labs zoals Sanquin op dat moment klaar met gevalideerde capaciteit, maar kon deze slechts beperkt inzetten door een gebrek aan testvloeistof. Uiteindelijk zijn er testen naar Duitsland en Oostenrijk gestuurd, terwijl Sanquin feitelijk de infrastructuur beschikbaar had en capaciteit had vrijgemaakt.