Maak bij de start van een project inzichtelijk wat de verwachte investering en het beoogde rendement van iedere stakeholder is. Wanneer dit tijdig en grondig wordt onderzocht en gedeeld, kunnen op tijd valkuilen worden gedetecteerd en plannen worden aangepast om een zo groot mogelijke impact te realiseren.

intención

Het initiatief Lééf betreft een project van enkele consultants en deskundige mantelzorgers met veel ervaring. De groep zocht een tijd lang gezamenlijk naar een alternatieve manier om mensen met een beperking te ondersteunen. Het uitgangspunt van Lééf was het concept van dienstverlening omdraaien: niet redeneren vanuit de systeemwereld en haar institutionele aanbod, maar vanuit de behoeften én mogelijkheden van mensen. De potentiële ondersteuningskansen vanuit hun directe omgeving en de wijk waarin ze wonen waren hierbij ook belangrijk. ‘Wederkerigheid’ stond centraal binnen dit project, omdat hulpbehoevenden zelf ook iets te bieden hebben. Binnen dit concept van zelf- en samenzorg zouden ter ondersteuning innovatieve technologieën hun plek krijgen.

De initiatiefnemers van Lééf hadden het doel om mensen langer thuis te laten wonen en eenzaamheid terug te dringen. Dit wilden ze bereiken door te begeleiden bij het maken van nieuwe contacten. Daarmee zouden de mantelzorgers worden ontlast, de betreffende wijken of regio’s leefbaarder worden en de kosten binnen de ZVW, WLZ en WMO teruggedrongen.

Halverwege haakte de organisatie VitaValley aan. Dit is een open en onafhankelijk platform waarbij de focus op het opschalen en versnellen van innovaties ligt. Vooral het verbeteren van de gezondheid en het welzijn in Nederland is een belangrijk punt. Implementatie van digitale toepassingen zou moeten leiden tot doorbraken in zelfregie en zelfstandigheid.

VitaValley werd in eerste instantie betrokken bij Lééf met het oog op potentiële financiering, maar bleek later voornamelijk een bijdrage te kunnen leveren aan de strategievorming van het initiatief.

ko ar

De initiatiefnemers hebben een coöperatie opgericht om een goede organisatiestructuur te realiseren voor Lééf. De coöperatie zou in pilots het Lééf-concept uitproberen. Vervolgens zou het model voor lokale franchisenemers beschikbaar worden. Om de mogelijkheden van opschaling en implementatie te onderzoeken is eerst een businessplan ontwikkeld. Hierna is een zogenaamde Social Return On Investment (SROI)-analyse met een positieve ratio uitgevoerd. Dit businessplan is gevolgd door een Social Return on Investement (SROI) analyse met een positieve ratio. Dit houdt in dat er onderzoek plaats gevonden heeft naar de kosten en baten van Lééf, en dat het initiatief uiteindelijk rendabel bleek. Belangrijke elementen bij de gebruikte SROI-methode zijn dat alle stakeholders betrokken worden en dat alle significante zaken tegen het licht worden gehouden. Voor de pilots was het cruciaal om een lokaal initiatief te vinden, waar partijen (Ciudadanos, gemeente, zorgaanbieder en zorgverzekeraar) gezamenlijk bereid waren een consortium te vormen en de benodigde investeringen te realiseren. Het grootste deel van deze investering zou bestemd zijn voor de zogenoemde Lééfhuizen. Dit zijn locaties waar hulpbehoevende personen tijdelijk ondersteuning kunnen ontvangen.

nt'uni

De coöperatie is er niet in geslaagd om het concept met pilots in de praktijk te testen, omdat er sprake was van de onderstaande problemen tijdens het realisatieproces.

Binnen de groep initiatiefnemers bleek er ten eerste onenigheid te heersen over de koers en ongelijkwaardige inzet. Aangezien er geen succesgarantie was, stelde een deel van de betrokkenen zich in eerste instantie afwachtend op. Dit leidde tot veel energieverlies en uiteindelijk tot het afslanken van de coöperatie. Vervolgens hebben de resterende drie leden in anderhalf jaar alles op alles gezet om één of twee mogelijke projecten te realiseren. Als er voor de deadline geen kansrijke pilot in de praktijk kon worden gebracht, zouden we stoppen met het initiatief. Helaas is het team er uiteindelijk niet in geslaagd. Ondanks het enthousiasme over het concept, bleek de financiering van het vastgoed (Lééfhuis), telkens weer de bottleneck. Er werd naar alternatieve financieringsmethoden gezocht (Health Impact Bonds, crowdfunding, zorgobligaties en sociale fondsen), maar helaas kwam er telkens -ondanks inhoudelijk commitment- geen budget vrij. Soms leek het alsof de financieringsbarriere overwonnen ging worden, maar dan werd het initiatief alsnog op het laatste moment afgekeurd. Reden: het paste niet volledig binnen het plaatselijke gemeentebeleid. In de betreffende gemeente werd namelijk ingezet op een burgerinitiatief en niet op een multi-stakeholder model.

jwi

Ondanks het feit dat Lééf nooit de benodigde financiële steun heeft kunnen krijgen, zijn er een aantal waardevolle lessen opgedaan tijdens het traject.

1. Door deze ervaring heeft VitaValley het gebruik van de SROI-methode kunnen aanscherpen. De organisatie begint nu geen enkel project zonder eerst een SROI-analyse uit te voeren. Het belang van een vroegtijdige uitvoering van de analyse blijkt namelijk groot! In het geval van Lééf werd de analyse pas uitgevoerd toen VitaValley aansloot bij het initiatief. De oorspronkelijke initiatiefnemers waren destijds al anderhalf jaar bezig met het concept. Uiteindelijk bleek uit de analyse dat de businesscase voor de gemeente (net) niet positief was. Een essentiële stakeholder wilde zich daarom niet committeren. Wanneer zoiets vroegtijdig wordt geconstateerd kan het plan aangepast worden, om de toezegging van essentiële partijen alsnog te verkrijgen.
2. Mocht er vroegtijdig een degelijke analyse worden uitgevoerd, dan nog blijkt het doorbreken van de systeemwereld met een radicaal ander concept weerbarstig. Een aansprekende visie en evidente businesscase kunnen dan nog steeds niet altijd opwegen tegen (plaatselijke) politieke agenda’s.
3. Vooral het vastgoedcomponent vereiste een risicovolle investering die in deze periode en met de beschikbare teamkennis te groot bleek. Het is aan te raden om vroegtijdig te signaleren welke kennis ontbreekt in een team.

thuhuu: Dik Hermans
Hmunts'i: VitaValley

HE̲GI COMENTARIOS