La aliro

En 1173 begon men op het Piazza dei Miracoli (plein van de wonderen) aan de bouw van de toren van Pisa. Vijf jaar later, toen er inmiddels drie verdiepingen gebouwd waren, begon de toren te hellen door de zachte grond. Doordat de inwoners van Pisa in oorlog kwamen met Genua en Florence lag de bouw van de toren voor zo’n 100 jaar stil. Hierdoor had de grond de tijd om te harden. Als de toren wel in één keer afgebouwd zou zijn, was hij absoluut omgevallen. En 1272 werd de bouw van de toren hervat en werd er besloten aan de ene kant meer mortel (een bepaald soort fijn beton) te gebruiken dan aan de andere kant om de scheefheid van de eerste drie verdiepingen te compenseren. Hierna viel de bouw weer voor zo’n 50 jaar stil. Tenslotte werd in 1372 de laatste verdieping gebouwd. Deze werd opnieuw recht gebouwd. Doordat deze verdieping loodrecht is gebouwd is de toren niet alleen scheef geworden, maar ook nog eens krom.

La rezulto

De toren is ondanks de pogingen van de architecten om hem rechter te zetten enkele keren met omvallen bedreigd geweest. Door dure renovaties – de laatste fase van de renovatie kostte maar liefst 28 milionoj da eŭroj – is de toren nu gestabiliseerd. De overhelling was in 1993 vierenhalve meter, nu is die teruggebracht naar vier meter.

La lecionoj

Voorafgaand aan de bouw van de toren van Pisa is er niet goed gekeken naar de kwaliteit van de bodem en is de toren gaan hellen doordat de bodem te zacht was. Onvoorziene omstandigheden hebben er vervolgens voor gezorgd dat de toren niet direct is omgevallen en de toren van Pisa er vandaag de dag nog staat.

Het is met de moderne techniek waar we tegenwoordig over beschikken mogelijk om de toren weer helemaal recht te zetten, maar vanwege het toerisme is daarvan afgezien. Tegenwoordig bezoeken jaarlijks meer dan een miljoen toeristen de toren van Pisa waarvan de entreeprijs 18 euro is.

De belangrijkste les is dat iets wat in eerste opzicht lijkt op een mislukking, kan uitgroeien tot een wereldberoemd bouwwerk. Stel dat de toren van Pisa was ‘geslaagd’ en recht was geweest, was de toren dan ook wereldberoemd geworden?

LASI KOMENTON AKTOR