Te vai ra te tahi mau mana'o o te faataa ra e no te aha mea maitai a'e te tahi mau faanahonahoraa i te haapii na roto i te mau manuïa - ore - raa., tera râ, te faaite nei te rahiraa o teie mau haapiiraa i te parau no te 'faaûruraa', 'Te mau mana'o tauturu no te haapiiraa’ e 'te parururaa i te pae feruriraa'. E mau tuhaa fifi roa teie ia taa, a vaiiho noa mai te mea te tamata ra outou i te faaohipa i te reira i roto i ta outou iho faanahonahoraa. E ere i te mea ohie ia haapii no te hoê faanahonahoraa, e mea papû maitai e, o te manuia-ore-raa te vahi haamataraa. Tera râ,, I te faito o te taata tata'itahi, e mea ohie a'e ia taa no te aha te vai nei te mau taa-ê-raa i rotopu e piti na taata i roto i te haapiiraa i te mau manuïa-ore-raa. Mai te peu iho â râ e e faaau outou i te haapiiraa i roto i te hoê area taime roa. Aka: no te aha te hoê taata e riro ai ei taata aravihi, eiaha râ i te tahi?

Mai te mea e hi'o tatou i te mau mana'o no ni'a i te riroraa ei taata aravihi, Ua horo'a i te parau faati'a i te Swede Karl Anders Ericsson (Ericsson, 1993; Ericsson, 1994; Ericsson, 2007) te hoê tatararaa no teie taa-ê-raa. I te vahi e parau ai te tahi mau aivanaa e e pinepine te mau aravihi taa ê i te faataahia na roto i te aravihi, Te parau ra o Ericsson e e ere roa ' tu mai te reira te huru. Te parau ra Ericsson e, e mea taa ê te reira i te 'hoê taata matauhia', te vai nei ta te hoê taata aravihi te hoê faanahoraa haapiipiiraa taa ê o ta'na e pii nei 'te raveraa i te ohipa ino'. Te raveraa ma te opua- mau-hia, o te mau taahiraa ïa i muri nei (Ericsson, 2006):

1. Te mau auraa i rotopu i te tane e te vahine e te tumu parau
2. Te imiraa i te hoê taata faaineine o te nehenehe e haamau i te mau opuaraa taa ê
3. Te haamauraa i te mau ravea no te faito i te mau haamaitairaa
4. Te haamauraa i te mau rave'a maitai no te mau mana'o tamau e te oioi
5. Te faatupuraa i te hoho'a o te hautiraa maitai roa ' ' e
6. Te faaineineraa i faatupuhia e te taata faaineine no te titau i te tutavaraa rahi roa ' ' e e te haamau - maite - raa i te feruriraa
7. Te haapiiraa i te faaohipa i te hi'opo'araa ia'na iho e i te hi'opo'araa i to outou iho mau mana'o no ni'a i te ohipa maitai.
8. Te haamauraa i ta outou iho mau haapiiraa no te faatupu i te tutavaraa rahi roa ' ' e e te haamauraa i te feruriraa.

Te vai ra te tahi mau fifi i te pae no te faatupuraa i teie mana'o mai te faito o te taata tataitahi e tae roa ' tu i te faito o te faanahonahoraa.. Te rahiraa o te taime; 1) E mea ti'a i te mau mana'o ia tae oioi mai e ia 2) E mea ti'a i te mau mana'o tauturu ia faataa mai i te fifi e i te mea e ti'a ia ravehia. I te tahi a'e pae, e mea ohie ia feruri i te reira na roto i te feruriraa i te hoê taata hauti tairi popo o te taora i te popo i rapae e te hoê taata faaineine o te faaite oioi ia ' na i te fifi e nafea te reira e haamaitaihia ' i.. E mea fifi roa te reira no te hoê faanahonahoraa e mea fifi roa ' tu â no te mau faanahonahoraa fifi roa mai te mau fare ma'i.. E titau teie mau faanahonahoraa e rave rahi mau haamaramaramaraa no te fana'o i te mau haamaramaramaraa tia roa.. No te aha ïa Ericsson e tauturu ai i te haamau i te hoê mana'o no nia i te aravihi o te mau faanahonahoraa no te haapii??

Te hoê haapiiraa matauhia no te riro mai ei taata aravihi, o te 10.000 Faahoho'araa na Malcolm Gladwell (2008). Ia tamata noa te hoê taata i te haapii i te hoê aravihi, e piri atu oia i te faito o te hoê taata aravihi. Aita râ o Ericsson e farii ra i teie tiaturiraa e te hi'o ra oia i te huru maitai o te faaineineraa (mai tei faahitihia i ni'a nei). Te hoê hi'oraa no te hoê peu maitai roa, o te feia ha'uti ïa tei faahoho'a i te mau ha'utiraa tu'aro tuiroo e o te hi'opo'a oioi e, o te “Ti'a” o te tere ïa ta te papa ruau i ma'iti. Ericsson (1994) E mea iti a'e te hora ohipa a te mau raatira rahi o tei haapiipii mai teie te huru i te feia e hauti ra i te mau mati e rave rahi.. Te mana'o i ǒ nei, e ere ïa te rahiraa o te mau, tera râ, e mea faufaa te huru o te haapiipiiraa. Aua'e râ, te rahiraa o te mau hape ta te mau fare ma'i e haapii mai, e ere ïa te rahiraa o te mau popo ta te hoê taata ha'uti taora popo i roto i te ete i roto i to'na toro'a.. No reira, mea faufaa roa ia rave i te mau peu i te mau mahana atoa no te faaohipa i te mau faanahonahoraa., no te mea e mea rahi roa te mau hape e ti'a ia haapiihia mai roto mai i te. Te hoê ravea maitai ia maitai mai te hoê faanahonahoraa, o te haapiiraa ïa na roto i ta ratou mau hape mai ta te hoê taata aravihi e rave..

E au ra e mea maitai roa te reira no te taata tataitahi. E nehenehe te mau tamarii atoa e riro mai ei tamarii apî a Roger Federer mai te mea e, e peehia na taahiraa e va'u a Ericsson. E ere i te mea maere e te faaino - rahi - hia ra te mana'o o Ericsson.. I roto i te 2014 ua faataahia te hoê tumu parau taatoa o te vea aivanaa ra Intelligence no te patoi i ta ' na mau parau. (De Bruin, Cook, Te mau hotela Leppink & Puhaparaa, 2014; Ackerman, 2014; Grabner, 2014; Hambrick et al., 2014). Ua aratai te reira e rave rahi mau maimiraa i roto i te tahi atu mau tuhaa o te aravihi. (IQ, Te mau mana'o tauturu no te, Te mau mana'o tauturu no te), e te mau faaotiraa huru rau no ni'a i te mana o te raveraa i te ohipa i ni'a i te faito o te aravihi o te hoê taata. Teie râ, fatata i roto i te mau tuatapaparaa atoa, te vai ra te hoê faahopearaa maitai mau. Taa ê atu i te faito o te taata taitahi, ua rave - atoa - hia te tahi mau maimiraa i nia i te faito o te haapiiraa.. Te hoê tuatapaparaa i neneihia i roto i te vea tuiroo ra Nature (Yin et al., 2019) ei hi'oraa, Faaoti e, e tupu te haamaitairaa i te pae no te raveraa i te ohipa i roto i te mau pŭpŭ i muri a'e i te hoê manuïa-ore-raa taa ê, eiaha râ i muri a'e i te tahi mau manuïa-ore-raa.

Eita ta te mau papai aivanaa e nehenehe e faataa maitai e e haapii anei aore ra eita i muri a'e i te mau manuïa - ore - raa i te pae faanahonahoraa. E hope te rahiraa o te mau maimiraa no nia i te haapiiraa i te pae faanahonahoraa e te: “e mea titauhia te hoê tauiraa i te pae no te ta'ere…”. I to'u mana'oraa, te vai ra i roto i teie mau poro'i te hoê maniania rahi, e mea faufaa ore te mau poroi mai teie te huru no te feia faatere e te feia haapao i te mau ture. I nia i te faito o te taata tataitahi, ua riro teie maniania ei tumu no te faataa i te mau tumu papu.. Te hoê mana'o o te nehenehe e faataa i te ohipa e tupu ra i rotopu i te mau faito (te taata hoê e te faanahonahoraa) te mo'e noa nei â. Taa ê noa'tu i te reira, aita vau e mana'o nei e, e roaa te ite na roto i te manuia-ore-raa mai te mea e, te vai ra i roto i te hoê faanahonahoraa te mau huru o te hoê faanahonahoraa haapiiraa.. No reira e mea titauhia ia arata'i i te mau ma'imiraa no ni'a i te 'faaroo Momoni'’ e aore râ 'IQ'’ no te faanahonahoraa ia haapii mai, nahea te hoê taata aravihi ia haapii i te faanahoraa e eaha te huru manuïa-ore-raa e faataa i te aravihi no te haapii. Te faaite nei ta'u tuatapaparaa matamua i te parau no te 'ino' e te 'maitai', tera râ, te mea e faariro i te manuia-ore-raa ei mea maramarama mau, e titau ïa te reira i te tahi atu â mau ma'imiraa. No reira vau e faaoti ai na roto i te mau parau a ericsson. (1994):

" E ti'a i te hoê aamu mau no ni'a i te mau ohipa taa ê ia faataa hope roa i te tupuraa o te mau mea e arata'i atu i te mau ohipa taa ê e te mau tapa'o tupuna e ia noaa mai te mau huru taa ê o te faatupu i te reira ".

Te mau nota

• Ackerman, P. L. (2014). Nonsense, Mana'o Tauturu i te Haapiiraa, e te ite aivanaa no ni'a i te aravihi: Te taleni e te mau taa-ê-raa o te taata tata'itahi. Maramarama, 45, 6-17.
• De Bruin, A. B., Cook, E. M., Te mau hotela Leppink, J., & Puhaparaa, G. (2014). Faaohipa, Te mau mana'o tauturu no te, e te oaoa i roto i te mau ha'utiraa teata taata ora: Te hoê maimiraa i ravehia i te omuaraa o te hoê toroa hauti. Maramarama, 45, 18-25.
• Ericsson, K. A. (2006). Te mana o te aravihi e te faaohiparaa opuahia i nia i te tupuraa o te aravihi teitei a'e. Te buka arata'i na te mau taata aravihi e te aravihi, 38, 685-705.
• Ericsson, K. A., & Te huru o te taata, N. (1994). Te aravihi i te pae no te aravihi: To ' na faanahoraa e ta ' na mau tao'a. Marite i te pae no te feruriraa, 49(8), 725.
• Ericsson, K. A., Krampe, R. T., & Tesch-Römer, C. (1993). Te tuhaa a te faaohiparaa ma te opua - mau - hia i roto i te noaaraa mai te aravihi i te pae no te aravihi. Hi'opo'araa i te feruriraa, 100(3), 363.
• Ericsson, K. A., Prietula, M. J., & Ma te mǎrû, E. T. (2007). Te hamaniraa i te hoê taata aravihi. Te hi'opo'araa no te ohipa putu faufaa no Harvard, 85(7/8), 114.
• Te mau hotela Gladwell, M. (2008). Te feia e farii nei, a faaite mai.: Te aamu no te manuïaraa. Na'ina'i, Brown.
• Grabner, R. H. (2014). Te tuhaa a te maramarama no te aravihi i roto i te tuhaa o te mau tao'a hauti. Maramarama, 45, 26-33.
• Te mau hotela Hambrick, D. Z., Oswald, F. L., Te mau hotela Altmann, E. M., Meinz Hotels, E. J., Te mau hotela Gobet, F., & Campitelli Hotels, G. (2014). Te raveraa i te ohipa ma te opua-ore-: Te mea noa e titauhia no te riro mai ei taata aravihi?. Maramarama, 45, 34-45.
• Yin, Y., Cheek, Y., Evans, J. A., & Cheek, D. (2019). Te iteraa i te mau puai o te manuïa - ore - raa na roto i te ite aivanaa, Te mau haamataraa e te parururaa. Natura, 575(7781), 190-194.