Nyanzvi Masangano mukugadzira

Kune akati wandei dzidziso dzinotsanangura kuti sei mamwe masangano ari nani pakudzidza kubva mukukundikana, asi mazhinji edzidziso idzi anonongedzera ku "tsika", 'mamiriro ekunze’ uye 'chengetedzo yepfungwa'. Izvi zvinhu zvakaoma kunzwisisa, rega kana ukaedza kuzviita musangano rako wega. Zvinoitika kuti kudzidza kune sangano hakusi nyore, zvirokwazvo kwete kana kukundikana kuri iko kwekutanga. Zvisinei, padanho rega rega zviri nyore kunzwisisa kuti sei paine misiyano pakati pevanhu vaviri pakudzidza kubva mukukundikana. Kunyanya kana iwe uchienzanisa kudzidza kwenguva yakareba. Nemamwe mashoko: sei munhu ari nyanzvi, asi kwete mumwe?

Chess expert

Kutarisa dzidziso dzekuva nyanzvi, inopa weSweden Karl Anders Ericsson (Ericsson, 1993; Ericsson, 1994; Ericsson, 2007) tsananguro yemusiyano uyu. Apo mamwe masayendisiti anopokana kuti hunyanzvi hunoshamisa hunowanzo kutsanangurwa netarenda, Ericsson inotaura zvakasiyana. Ericsson inotaura kuti zvakasiyana kubva 'munhuwo zvake', nyanzvi ine chirongwa chekudzidzisa chaanodaidza kuti "kuita nemaune". Kuita nemaune kunosanganisira matanho anotevera (Ericsson, 2006):

  1. Kushamwaridzana nechidzidzo
  2. Kuwana murairidzi anogona kugadza zvinangwa chaizvo
  3. Kugadzira nzira dzekuyera kuvandudzwa
  4. Kugadzira nzira dzakanaka dzekuenderera uye nekukurumidza mhinduro
  5. Kuvandudzwa kwekumiririra kwepamusoro pekuita
  6. Kudzidziswa kwakagadziridzwa nemurairidzi kuti uwane yakanyanya kushanda nesimba uye kuisa pfungwa
  7. Kudzidza kushandisa kuzviongorora uye kugadzira yako inomiririra yepamusoro pekuita.
  8. Kugadzira yako wega masesheni ekudzidzisa kuti uwedzere kushanda nesimba uye kuisa pfungwa.

Pane matambudziko mashoma mukutora dzidziso iyi kubva padanho remunhu kuenda padanho resangano. Zvikurukuru; 1) mhinduro inofanira kuva yakananga uye 2) mhinduro inofanira kutsanangura chaizvo zvakakanganisika uye zvazvaifanira kunge zviri. Padanho remunhu, izvi zviri nyore kufungidzira nekufunga nezve mutambi wetenisi ari kurova bhora uye murairidzi anobva angomuudza zvanga zvisina kumira zvakanaka uye magadzirirwo angaitwa.. Izvi zvinenge zvisingaite kune sangano uye zvakatonyanya kuomera masangano akaoma sezvipatara. Masangano akadaro angada huwandu hukuru hwe data kuti asvike ruzivo rwakakwana. Saka nei Ericsson iri kubatsira kugadzira dzidziso pamusoro pekudzidza kwesangano??

Dzidziso yakakurumbira yekuve nyanzvi ndeye 10.000 awa kutonga naMalcolm Gladwell (2008). Chete kana mumwe munhu aita zvakanyanyisa kuedza kudzidzisa hunyanzvi, achasvika here pamwero wenyanzvi. Zvisinei, Ericsson haagoverane kutenda uku uye anotarisa kunaka kwekudzidziswa (sezvataurwa pamusoro apa). Muenzaniso wemhando yepamusoro yekudzidzira nemaune ingava vatambi ve chess vanotevedzera mitambo ine mukurumbira uye nekukasira kutarisa kuti kufamba kwavo ndiko here. “kurudyi imwe” kusuduruka ndiko kuti sekuru vasarudzawo. Ericsson (1994) vakawana kuti vanasekuru vakadzidzira nenzira iyi vakaisa maawa mashoma kupfuura avo vane kurovedza kunosanganisira kutamba mitambo yakawanda sezvinobvira.. Chiripo apa ndechekuti kwete kuwanda, asi kunaka kwekudzidziswa kunokosha. Neraki, huwandu hwezvikanganiso zvinodzidziswa nezvipatara kubva kune hazvina kuwanda semabhora anorohwa nemutambi wetennis pabasa rake.. Kuita nemaune saka kwakakosha kushandisa kumaitiro ezuva nezuva emasangano, nokuti kune zvikanganiso zvakawanda chete zvekudzidza kubva. Nzira yakanaka yekuti sangano riite zvirinani saka kudzidza kubva mukukanganisa kwavo sezvingaita nyanzvi.

Izvi zvinonzwika zvakanyanya kuti zviite chokwadi pane mumwe munhu. Chero mwana anogona kuve anotevera Roger Federer chero bedzi matanho masere eEricsson achiteverwa. Hazvishamise kuti dzidziso yaNokia yakashoropodzwa zvakanyanya. Mukati 2014 Nyaya yese yejenari rezvidzidzo reIntelligence yakazvipira kupikisa zvaaitaura (The brown, Kok, Leppink & Camp, 2014; Ackerman, 2014; Grabner, 2014; Hamrick et al., 2014). Izvi zvakakonzera kuwanda kwakawanda kwekutsvagisa kune zvimwe zvinongedzo zvehunyanzvi (IQ, chido, kukurudzira), ine mhedziso dzakasiyana pamusoro pesimba rekuita nemaune padanho rehunyanzvi hwemunhu. Zvakadaro chidzidzo chega chega chinowana mhedzisiro yakanaka. Pamusoro peyero yega yega, zvimwe zvidzidzo zvakaitwawo muchikamu chikuru chekudzidza. Chidzidzo chakaburitswa mupepanhau remukurumbira Nature (Yin et al., 2019) semuyenzaniso, inogumisa kuti kuvandudzwa kwekuita mumasangano kunoitika mushure mekutadza kwakatarwa uye kwete mushure mehuwandu hwekutadza.

Mabhuku esainzi haakwanise kutsanangura zvizere kudzidza kana kusadzidza mushure mekutadza padanho resangano. Zvidzidzo zvizhinji pamusoro pekudzidza kwesangano zvinopera ne: “shanduko yetsika inodiwa…”. Sekuona kwangu, kurudziro idzi dzine ruzha rwakaringana, kuita kurudziro yakafanana haina basa kune vatariri nevagadziri vemitemo. Pamwero wega wega, ruzha urwu rwakakurudzira kutsunga kwekongiri zvinhu. Dzidziso inogona kutsanangura zvinoitika pakati pematanho (munhu nesangano) haisati yavapo. Pamusoro pezvo, handifungi kuti kudzidza kubva mukukundikana kunovimbiswa kana sangano rine maitiro esangano rinodzidza. Saka zvakakosha kuti tsvagiridzo iitwe mu 'tarenda'.’ nezve 'IQ’ yesangano kudzidza, kuti sangano renyanzvi rinodzidza sei uye kuti ndeupi rudzi rwekukundikana rinotarisa kugona kudzidza. Chidzidzo changu chekutanga chinopokana nezvekuvapo kwe 'zvakaipa' uye 'zvakanaka' kukundikana, asi chinoita kuti kukundikana kuve kungwara kunoda tsvakiridzo yakawanda. Ndosaka ndichivhara nemashoko e Ericsson (1994):

"Nyaya yechokwadi yesainzi yekuita kwakasarudzika inofanira kutsanangura zvizere zvese zviri zviviri budiriro inotungamira kune yakatanhamara uye genetic uye yakawanikwa maitiro ayo anoyananisa".

References

  • Ackerman, P. L. (2014). Nonsense, zviri pachena, uye sainzi yehunyanzvi hwekuita: Talent uye kusiyana kwemunhu. Intelligence, 45, 6-17.
  • The brown, A. B., Kok, E. M., Leppink, J., & Camp, G. (2014). Dzidzira, njere, uye kunakidzwa mune novice chess vatambi: Chidzidzo chinotarisirwa padanho rekutanga rebasa re chess. Intelligence, 45, 18-25.
  • Ericsson, K. A. (2006). Kupesvedzera kwechiitiko uye kuita nemaune pakuvandudzwa kwehunyanzvi hwekuita. Bhuku reCambridge rehunyanzvi uye hunyanzvi hwekuita, 38, 685-705.
  • Ericsson, K. A., & Charness, N. (1994). Kuita kwenyanzvi: Chimiro chayo uye kutora. American psychologist, 49(8), 725.
  • Ericsson, K. A., Cramps, R. T., & Tesch-VaRoma, C. (1993). Basa rekuita nemaune mukutora kwehunyanzvi hwekuita. Kuongorora kwepfungwa, 100(3), 363.
  • Ericsson, K. A., Prietula, M. J., & Cokely, E. T. (2007). Kuita nyanzvi. Harvard bhizinesi rekuongorora, 85(7/8), 114.
  • Gladwell, M. (2008). Outliers: Nyaya yekubudirira. Little, Bhurawuni.
  • Grabner, R. H. (2014). Basa rehungwaru hwekuita mune prototypical hunyanzvi domain yechess. Intelligence, 45, 26-33.
  • Hamrick, D. Z., Oswald, F. L., Altmann, E. M., Meinz, E. J., Gobet, F., & Campitelli, G. (2014). Kuita nemaune: Ndizvo chete zvinodiwa kuti uve nyanzvi?. Intelligence, 45, 34-45.
  • Yin, Y., Wang, Y., Evans, J. A., & Wang, D. (2019). Kuenzanisa masimba ekukundikana kwesainzi, kutanga uye kuchengeteka. Nature, 575(7781), 190-194.