Kaituhi: Marijke Wijnroks, Te Manatu o Tawahi

Ko te whakaaro

E rua tau i muri mai i te mutunga o te pakanga a-iwi i roto 1992 i El Salvador, i timata he kaupapa hauora i utua e te Netherlands i roto i nga taone e ono. He kaupapa e kiia nei he kaupapa multi-bi, i whakahaerehia e te Pan American Health Organization (PAHO). E rua nga whainga o te kaupapa:

te hanga ano i nga hanganga hauora i tino pakaru i te pakanga;
te whakapai ake i te ahuatanga o te hauora na roto i te Tiaki Hauora Tuatahi (PHC) whakatata.

I whai ano hoki te kaupapa ki te whai waahi ki te mahi whakatikatika me te houhanga rongo. Na te pakanga i wehe a El Salvador tino polarized. I runga i te whakaaro ko te hauora he rohe kore torangapu, i hiahia matou ki te whakatairanga i te mahi tahi i waenga i te kawanatanga me nga whakahaere hapori ma te PHC.

Te huarahi

In ons PHC-programma was veel aandacht voor planning van onderaf, voor organisatie en participatie van gemeenschappen en voor intersectorale samenwerking. Dat paste bovendien naadloos in het formele beleid van het Salvadoraanse ministerie van Gezondheid. Ikzelf was verantwoordelijk voor de monitoring en evaluatie, en daarmee ook voor het opzetten van een baseline onderzoek over de startsituatie in de gemeenten. Daarvoor hadden we bewust de uitvoerder met verreweg de minste ervaring gecontracteerd: de Universiteit van El Salvador. Zo wilden we de Universiteit – die de opleiding van het leeuwendeel van de Salvadoraanse gezondheidswerkers verzorgde – betrekken bij ons programma en bij het PHC-concept, en tegelijk haar onderzoekscapaciteit versterken. Mijn contactpersoon was de – zeer betrokken en gemotiveerde – tiamana o te whare hauora.

Ko te hua

Kei te pirangi koe ki te taapiri i tetahi atu taapiri? 1996 i pai te haere o te kaupapa. Engari i nga pooti a te taone nui, i hinga te roopu taha matau o te Minita Hauora ki te taha maui o te taha maui i roto i te wha o "to tatou" e ono nga taone.. I puta ko te minita te haepapa mo nga mahi torangapu a tana roopu i aua taone, a, e rapu ana ia i tetahi kaati.. Ko tera to matou roopu kaupapa. Ka mahia e matou nga mahi whakatö communist. A, kua putea ano e matou te utu o te tahua o te kaupapa. Kore i tika o te akoranga, na te mea ko nga whakaaetanga mo nga utu he waahanga paerewa o nga kirimana me nga umanga maha penei i te PAHO. Ko te hua: te whakakorenga whakarāpopototanga o ta matou roopu me te whakakore i te kaupapa (ka mutu 1997). Ko ahau ano i haere ki roto 1998 om als themadeskundige gezondheid te gaan werken voor het Ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag. … onverwachte afloop In 2009 werden de verkiezingen in El Salvador – voor het eerst – gewonnen door de linkse partijen. Een politieke wisseling van de wacht aan de top van de overheid was het gevolg. A i roto 2010 was ik voor het eerst sinds mijn vertrek in 1998 weer terug in El Salvador. Als Aids-ambassadeur leidde ik een missie van het UNAIDS-bestuur. Bij mijn eerste vergadering op het Ministerie van Gezondheid ontmoette ik tot mijn grote verrassing de oude decaan van de medische faculteit. Hij bleek benoemd tot vice-minister verantwoordelijk voor het sectorbeleid. Hij vertelde me dat ‘ons’ PHC-programma een belangrijke inspiratiebron was geweest voor het nieuwe sectorbeleid. De nieuwe minister (destijds rector van de universiteit) had intersectorale samenwerking zelfs op nationaal niveau ingevoerd.

Ko nga akoranga

De keuze van de minst gekwalificeerde aanbieder voor de baseline study bleek onbedoeld briljant. Niet alleen kon de universiteit onderzoekservaring opdoen, maar het zette een cruciaal veranderingsproces in het denken over gezondheid in gang.
Echte veranderingen vragen een lange adem en een stevige endogene basis is essentieel
Er zijn eigenlijk geen ‘politiek neutrale’ terreinen. ‘Onze’ PHC-aanpak strookte op papier volledig met het beleid van de regerende partij. Maar die had andere drijfveren en wilde de status quo handhaven.