Intentie
Tussen 1947 en 1962 werd de gelekoortsmug (Aedes aegypti) uitgeroeid in een gebied van maar liefst 11 miljoen vierkante kilometer in Zuid Amerika. Deze mug draagt daar nu opnieuw verschillende ziekten in groten getale over waaronder het knokkelkoorts virus (dengue), het gele koorts virus, chikungunya en het Zika virus. Het succes dat destijds met uitroeiing van de mug behaald werd, middels een rigoureuze aanpak door het verwijderen van broedplaatsen of behandelen daarvan met insecticiden, was het uitgangspunt voor dit project. Door systematisch en met militaire precisie tuin na tuin af te struinen naar stilstaand water, zouden we anno nu, met geweldige nieuwe technieken, dat immers veel beter kunnen. De kosten van dengue op Aruba zijn hoog en over de noodzaak van deze acties waren velen het eens. Een afspraak in het Krasnapolsky in Amsterdam begin 2011 met toenmalig Minister van Gezondheid van Aruba, Dr. Richard Visser, die het plan volledig steunde, naast een financiële injectie van de Aruba Bank om een operationeel plan voor te bereiden, luidden de start in van dit avontuur.
Aanpak
In Nederland richtten we een bedrijf op met de naam Soper Strategies. Onder deze vlag gingen een voormalig Nederlands militair en ikzelf aan de slag op Aruba. We spraken in maart 2011 met vele partijen en verkenden het gehele gebied (190 km2). Daarna werkten we in Nederland aan een uitgebreid plan en een budget (5.4 miljoen euro) voor de operatie. De overheid zag dit als een perfecte mogelijkheid voor een publiek-private samenwerking en het eiland zou daarmee voorop kunnen lopen in heel het Caribisch gebied. Succes zou onherroepelijk leiden tot meer succes…een sneeuwbaleffect. We zouden 135 man trainen in het bestrijden van muggen, met name larven in broedplaatsen, en in teams van 10 aan de slag gaan. We maakten afspraken met de directie van de haven en luchthaven omtrent de benodigde extra aandacht om herintroductie na eliminatie te voorkomen. Het draaiboek lag kant en klaar, hoe zou iemand daar nou niet achter kunnen staan?
Resultaat
Het lukte niet om het beoogde bedrag bij elkaar te brengen. Uiteindelijk werd meer dan de helft van het benodigde bedrag toegezegd, maar daar bleef het bij. Ook waren er partijen, zoals het RIVM, die niet geloofden dat het uitroeien van een mug überhaupt mogelijk was. Een presentatie bij VWS in Den Haag, waarbij wij spraken over een proces dat met militaire precisie uitgevoerd zou worden werd opgevat alsof we een militaire operatie wilden uitvoeren. De toeristensector, waarvan iedereen overtuigd was dat die juichend zouden instappen, was grotendeels sceptisch: ‘wij betalen al meer dan voldoende belasting en nou ook dit nog eens?’ Zij die als eersten baat zouden hebben bij een eiland zonder dengue verzetten zich ertegen. En eigenlijk niet eens zozeer tegen het project zelf, als wel tegen de in hun ogen tekortschietende overheid. Uiteindelijk stierf het project een stille dood. Waar Aruba in 2012 gebukt ging onder dengue en men dacht dat het daarbij zou blijven, zijn er inmiddels twee nieuwe virusziekten bijgekomen die een bedreiging vormen voor de bewoners van het eiland en voor de belangrijkste bron van inkomsten voor het eiland, het toerisme.
Lessen
Er waren veel lessen. De top 5:
1. Al is het idee nog zo goed, ga er niet van uit dat iedereen dat ook zo ziet.
2. Ook al is het concept bewezen, je kunt er niet van uitgaan dat anderen er op dezelfde manier naar kijken.
3. Het kan niet snel(ler): Er had veel meer tijd moeten zitten in het ‘masseren’ van alle actoren. Het nut van ‘lobbyen’, draagvlak creëren is niet te onderschatten.
4. Wat voor jou een prioriteit is hoeft lang niet altijd een prioriteit voor anderen te zijn, al is jouw prioriteit nog zo relevant.
5. We waren wellicht te vroeg: Vijf jaar later wordt er meer en meer gesproken over het elimineren van deze exotische muggen en wordt het ‘normaal’ gevonden.
Naam: Bart Knols
Organisatie: Soper Strategies
